آيتالله ابراهيم اميني در سال ۱۳۰۴ در نجف آباد در خانواده مذهبي و علاقهمند به اهل بيت(ع) ديده به جهان گشود. پدرش حسين نام داشت و پيشهاش كشاورزي بود و از محصول باغ شخصي خود، زندگي خانواده را تأمين ميكرد. مادرش نيز خانهدار بود. پنج ساله بود كه پدرش را از دست داد و تنها راه معيشت خانوادة آنها، اجاره بهاي ملكي بود كه داشتند. از اين رو زندگي آنها در آن روزگار به سختي ميگذشت. پدر و جدّ او از افراد متديّن و خيّر بودند و به فقيران و محرومان كمك ميكردند.
دوران تحصيل: آيتالله اميني دروس كلاسيك را تا ششم ابتدايي در يكي از مدارس غير دولتي و شبانه به پايان رساند و در جلسات قرآن كه در مساجد تشكيل ميشد، شركت جدي داشت. از همان سالها عاشق طلبگي و تحصيل علوم ديني شد و در فروردين ۱۳۲۱ پس از كسب رضايت مادر همراه دو تن از دوستان خود به حوزة علميه قم آمد و در مدرسه حاج ملا صادق سكونت داشت. روزگار او همزمان با اشغال ايران به دست نيروهاي متفقين بود و از اين رو ارزاق عمومي كمياب شده بود و مردم در معيشت دچار مشكلات فراوان شده بودند. او در اين مدت در روزهاي پنجشنبه و جمعه در درس اخلاق امام(ره) شركت ميكرد و شبهاي جمعه نيز به درس اخلاق آقا حسين قمي ميرفت. نماز مغرب و عشا را در فيضيه به امامت آيتالله سيد محمد تقي خوانساري ميخواند تا اينكه ايام تعطيلي حوزههاي علميه و فصل تابستان فرا رسيده و دورة سه ماهة حضور او در قم به سر آمد. در تابستان آن سال به زادگاه خود بازگشت، امّا در سال تحصيلي بعد به دليل كمبود و گراني ارزاق عمومي و مشكلات معيشتي نتوانست به قم برود و به سفارش از استادان و دوستان به حوزه علميه اصفهان رفت و در مدرسه نوريه ساكن شد. حوزه علميه اصفهان در آن روزگار رونق فراواني داشت و در امور معنوي نيز بسيار شگفتآور بود. آيتالله اميني در اين سالها به تكميل دروس دورة سطح مشغول شد و همواره از محضر استادان اخلاق، همچون حاج ميرزا علي شيرازي بهره ميبرد. مدت حضور او در اصفهان نزديك به شش سال بود. در سال ۱۳۲۶ براي ادامة تحصيل به حوزه علميه قم رفت تا از محضر استادان آن ديار نيز كسب فيض نمايد. در آنجا نيز از محضر آيات عظام و استادان بسياري در فقه و اصول و حكمت بهره برد و در كنار آن به تهذيب نفس و بهرهمندي از دروس اخلاق اشتغال داشت. در اين مدت از تدريس دروس فرا گرفته نيز غافل نماند.
استادان و دوستان: آيتالله ابراهيم اميني در طول سالهاي تحصيل خود، به محضر علما و استادان بسياري شرفياب شد. او دروس دورة مقدمات را در محضر استاداني چون آقا شيخ رمضانعلي ملايي، آقا شيخ هاشم جنّتي، آقا سيد محمد هاشمي قهديجاني فرا گرفت و بيشتر شرح لمعه و نيز معالم الاصول را نزد حاج شيخ محمد حسن عالم آموخت. براي آموختن منطق منظومه نيز به درس حاج آقا صدر هاطلي كوهپايي رفت. او رسائل را نزد آقا سيد عباس دهكردي و حيدر علي برومند و قوانين را نزد آقا سيد علي اصغر محقق و مكاسب را نزد آقايان شيخ محمد حسين جرقويهاي و آقا شيخ مرتضي اردكاني و حاج آقا رحيم ارباب فرا گرفت. در قم نيز ادامه رسائل و مكاسب را نزد آقاي سلطاني، حاج آقا رضا بهاءالديني و آقاي مجاهدي خواند. جلد اول كفايه را نزد آيتالله مرعشي و جلد دوم را نزد آيتالله گلپايگاني و بخش حكمت منظومه را نزد آيتالله سيد محمد حسين طباطبايي به اتمام رساند. در درسهاي خصوصي علامه طباطبايي كه در شبهاي پنجشنبه و جمعه تشكيل ميشد شركت ميكرد و بخشي از كتاب اسفار و كتاب تمهيد القواعد و چند جلد از بحارالانوار و منطق شفا را در آنجا فرا گرفت. وي در درسهاي خارج فقه و اصول آيتالله بروجردي(ره) و در درس خارج اصول امام خميني(ره) شركت مينمود. بعدها كه درس خارج فقه امام(ره) نيز تشكيل شد، در آن شركت ميجست. آيتالله اميني در طي اين سالها با طلاب فاضل بسياري رابطه دوستي و رفاقت داشت و دروس آموخته را مباحثه ميكرد كه از جمله آنها آقايان سيد كمال الدين موسوي، شيخ ابوالقاسم محمدي، شيخ عبدالله جوادي آملي و شيخ عباس ايزدي را ميتوان نام برد. وي در سالهاي تحصيل خود از امر تدريس نيز غافل نماند و بسياري از كتب درسي را تدريس ميكرد.
فعاليتهاي علمي و فرهنگي: فعاليتهاي علمي و فرهنگي آيتالله اميني فراوان است. از جمله ميتوان به سفرهاي تبليغي او در مناطق مختلف كشور اشاره كرد. همچنين معظم له در بسياري از سمينارهاي علمي داخل و خارج كشور حضور داشته و به ايراد سخن پرداخته است كه برخي از آنان به چاپ رسيده است. او در سال ۱۳۴۴ كتاب «دادگستر جهان» را نوشت. اين كتاب در زماني به چاپ رسيد كه حملات دشمن به مسأله مهدويت بسيار بود و بسياري از جوانان ميخواستند با زندگي حجّت دوازدهم آشنا شوند.